პეტიცია 10 ათასი ხელმოწერით და ერთი მოთხოვნით, გაიხსნას დიალიზის ცენტრი ზემო სვანეთში, „მთის ამბებმა“ ერთდროულად სამ უწყებაში შეიტანა - მთავრობის ადმინისტრაციაში, პარლამენტში და სახალხო დამცველის აპარატში.

პეტიციის ხელმომწერებში 995-ე ზაირა ფარჯიანია, 77 წლის ქალი, რომელიც დიალიზის გამო, ლატალიდან თბილისში გადმოსახლდა. სახლი და სოფელი ისე ენატრება, ტელევიზორში სვანეთს რომ ხედავს, ახლოს მიდის და ეკრანს ხელით ეხება. „ძალიან ნერვიულობს. იქნებ, ახლა მაინც შეიცვალოს რამე“, - იმედს არ კარგავს მისი შვილი, მაია წერედიანი, რომელმაც ამ ზამთარს დედის ლატალში აყვანა ვეღარ შეძლო, - „სანამ იქ არ გაიხსნება, წაყვანა შეუძლებელია. ყოველ მეორე დღეს ვუკეთებთ. ერთ დღეს წავიყვანო, მეორე დღეს წამოვიყვანო, ჯანმრთელი ადამიანიც კი ვერ გაუძლებს ამას“.

დიალიზის სახელმწიფო პროგრამა, რომლის ბიუჯეტიც 2022 წელს 53 მილიონზე მეტია, 1996 წლიდან მოქმედებს, თუმცა მაღალმთიან რეგიონებში ამ პროგრამით ვერ სარგებლობენ.

ვინც ზემო სვანეთში ცხოვრობს, თირკმლის უკმარისობა აქვს და დიალიზი სჭირდება, მათთვის არჩევანი, ფაქტობრივად, არ არსებობს - ისინი ზაირა ფარჯიანის ოჯახის მსგავსად, იძულებულნი არიან, მშობლიური კუთხე მიატოვონ და თბილისში ან ქვეყნის რომელიმე ისეთ ქალაქში გადავიდნენ, სადაც ამ სამედიცინო მომსახურების მიღებას შეძლებენ.

სვანეთში დარჩენა სიცოცხლის საფრთხეში ჩაგდების ტოლფასია. უახლოესი კლინიკა, სადაც დიალიზის გაკეთება შეუძლიათ, ზუგდიდშია, მესტიიდან ზუგდიდამდე კი 140 კილომეტრი და 3 საათის გზაა, რომელიც ზამთრობით ხშირად იკეტება. კვირაში დიალიზის სამი სეანსია აუცილებელი. ერთს 4 საათი სჭირდება, რაც იმას ნიშნავს, რომ ერთ დღეში, მესტიიდან ან მის ზემოთ მდებარე სოფლებიდან ზუგდიდში ჩასვლა და უკან დაბრუნება შეუძლებელია. პაციენტი ქალაქში ნათესავთან უნდა დარჩეს ან ბინა იქაირაოს. როდესაც მუნიციპალური ტრანსპორტი არ მუშაობს, ტაქსი კი მესტიიდან ზუგდიდამდე 150 ლარი ღირს, ამ ხარჯებს ვერცერთი პაციენტის ოჯახი ვერ გაწვდება. 

55 წლის დანიელ უდესიანი ბევრჯერ „2 ლარით წასულა მესტიიდან ზუგდიდში. ბოლო წლებში ისე ჰქონდა მობეზრებული ეს მგზავრობა, ისე იყო გადაღლილი, დატანჯული, აღარაფერი მინდა, დამანებე თავი, მოვკვდები, შენც მოისვენებ და მეც დავისვენებო“, - უთქვამს ცოლისთვის. დანიელ უდესიანი შარშან გარდაიცვალა. პეტიციას, ზემო სვანეთში დიალიზის ცენტრის გახსნის მოთხოვნით, ხელს აწერს მისი შვილი, ბაჩუკი უდესიანი, რომელიც დარწმუნებულია - სვანეთში რომ ასეთი ცენტრი ყოფილიყო, მამა დღეს ცოცხალი იქნებოდა.

პეტიციის მომზადება და პრობლემის მოგვარებისთვის ადვოკატირების კამპანიის დაწყება „მთის ამბებში“ მას შემდეგ გადავწყვიტეთ, რაც დიალიზდამოკიდებული პაციენტების შესახებ სპეციალური რეპორტაჟი გადავიღეთ. „აყრა ან საკვდილი“ სამი ადამიანის და მათი ოჯახების მაგალითზე ჰყვება იმ პრობლემის შესახებ, რომელიც ზემო სვანეთში წლებია დგას, თუმცა სახელმწიფომ ამ დრომდე ვერ მოაგვარა.

თავდაპირველად, პეტიციის გამოქვეყნება მოქალაქეთა ელექტრონული პეტიციების ოფიციალურ სამთავრობო პლატფორმაზე ვცადეთ. თუ 30 დღეში 10 ათას ხელმოწერას მოვაგროვებდით, საქართველოს მთავრობის ადმინისტრაციაში შექმნილი ელექტრონული პეტიციის ექსპერტების კომისია ვალდებული იქნებოდა, პეტიცია განეხილა.

საიტზე, მისი დაარსებიდან დღემდე, 191 პეტიციაა გამოქვეყნებული, თუმცა მხოლოდ ორმა მოაგროვა 10 ათასი ხელმოწერა. ყველა დანარჩენი პეტიცია, რომელსაც საიტის არქივში ნახავთ, ვადაგასულია.

ichange.gov.ge მთავრობამ, 2017 წელს, ღია მმართველობის პარტნიორობის სამოქმედო გეგმის ფარგლებში, დონორების დახმარებით შექმნა. საიტზე ხაზგასმულია, რომ პეტიციების პლატფორმის მიზანია საჯარო პოლიტიკაში საზოგადოების ჩართულობის, საქართველოს მთავრობის გადაწყვეტილებებისა და საქმიანობის გამჭვირვალობის უზრუნველყოფა, მთავრობისა და საზოგადოების ურთიერთდაახლოების გაადვილება.

იქვე განმარტებულია, რომ პეტიცია გამოქვეყნდება იმ შემთხვევაში, თუ ის მთავრობის დადგენილებაში მითითებულ მოთხოვნებს დააკმაყოფილებს.

რატომ დაბლოკა პორტალმა „მთის ამბების“ პეტიცია, რომელიც დადგენილებაში ჩამოთვლილ ექვსივე მოთხოვნას აკმაყოფილებდა, ამაზე პასუხი არ მიგვიღია.

რადგან 30 ნოემბერს ატვირთული პეტიცია ორი კვირის განმავლობაში არ გამოქვეყნდა, „მთის ამბებმა“ ალტერნატიული შესაძლებლობა გამოიყენა. იგივე პეტიცია 22 დეკემბერს manifest.ge-ზე დადო და თავისი გულშემატკივრებისა და მკითხველის დახმარებით, ხელმოწერების შეგროვებას შეუდგა.

პეტიციას 52 წლის ზაზა შუკვანის მთელი ოჯახი შეუერთდა, იმ იმედით, რომ იქნებ, როდესმე, ისევ შეძლონ მშობლიურ ლენჯერში მოხუც დედასთან დაბრუნება და ზაზას, ვაზიანიდან ინგოროყვას კლინიკამდე მისასვლელად, 80 კილომეტრის გავლა და ოთხი მიკროავტობუსის გამოცვლა აღარ დასჭირდეს. „ყოველდღიურად ვადევნებდით თვალს, როგორ გროვდებოდა ხელმოწერები, მეც ყველგან ვაზიარებდი, მეგობრებში, ახლობლებში... მხარდაჭერა დიდი გვაქვს, მაგრამ მთავრობის მხრიდან ჯერ ვერაფერს ვხედავ“ - ზაზამ რამდენიმე დღის წინ, ტელევიზიით უსმინა ყოფილ მინისტრს, „ქართული ოცნების“ დეპუტატს, სოზარ სუბარს, რომელიც ამბობდა, რომ პრობლემა დიდი ხანია დგას, თუმცა „ვერ ვიპოვეთ ადამიანი, რომელიც წავიდოდა და იქ იმუშავებდა, ადამიანი, რომელიც არის ამ საქმის სპეციალისტი. მოგეხსნებათ, ახლა ორი და სამი პაციენტის გულისთვის ადამიანი შეიძლება არ წავიდეს. სვანეთი არ არის გამონაკლისი, ძალიან ბევრი მუნიციპალიტეტია, სადაც შეიძლება არ იყოს ასეთი მომსახურება“.

„სამი? სამი კი არა, ერთი ადამიანისთვისაც უნდა გააკეთო“, - გაოცებას ვერ მალავს ვატო სურგულაძე, ჯანდაცვის მენეჯმენტის ექსპერტი, - „ეს არის სტრატეგიული საკითხი. შეიძლება სეზონურად, შეიძლება ორი და სამი კაცისთვის, მაგრამ უნდა გააკეთო, თუ არ გინდა, რომ მთა დაგეცალოს და მერე უმტკიცე რუსებს, შენი არ არისო. იგივე ეხება ქვემო სვანეთს, იგივე ეხება რაჭის რაიონებს, ახალქალაქსა და ნინოწმინდას, აღარაფერს ვამბობ ზემო აჭარაზე. ზოგადად ხალხზე კი არ უნდა იფიქრო, სახელმწიფო როცა ხარ, უნდა იფიქრო კონკრეტულ ადამიანზე.

კი, ეს არის ხარჯიანი, ამას არ მოაქვს მოგება, მაგრამ ამას მოაქვს ადამიანის სიცოცხლის გადარჩენა. ნუ იყიდიან ამდენ ზედმეტ მანქანას, ერთი მანქანის ფული ეყოფა ამ საქმეს.

თუ იქნება პოლიტიკური ნება - გამოვა. არის საჭიროება? - უნდა დაინახოს სახელმწიფომ რომ ეს პრობლემაა, პროგრამაში ჩასვას ეს რეგიონები, გადაამზადოს ექიმები თუ საჭიროა. რეგულაციებიც ადამიანის მოგონილია, ვინ დაწერა კანონი, ვიღაცამ ხომ დაწერა?! თუ რამე გვიშლის ხელს, შევცვალოთ. ამას ხელმოწერები და ცალკეული ადამიანების თავდადება კი არ უნდა სჭირდებოდეს, სახელმწიფო თვითონ უნდა ზრუნავდეს“.

რამდენიმე წელია, წერილებს წერს, შეხვედრებს მართავს, გამონაკლისის დაშვებას ითხოვს მესტიის საავადმყოფოს დირექტორი თენგიზ ჩართოლანი, რომელსაც დიალიზის 50 ათას ლარიანი აპარატურა აქვს, მაგრამ ვერ იყენებს. კლინიკაში შესაბამისი სპეციალისტი არ ჰყავთ, ადგილზე მყოფი რომელიმე ექიმის ნეფროლოგად გადამზადებას კი საკანონმდებლო შეზღუდვის გამო ვერ ახერხებენ, - „ბოლოს თითქოს დავძარით საქმე, თბილისში რესპუბლიკურ საავადმყოფოსთან შევთანხმდით, რომ როტაციული სისტემით გამოგზავნიდნენ ნეფროლოგს. ამ პროგრამას, ერთ სეანსს ხომ აფინანსებს სახელმწიფო 120 ლარით, ამას მესტიის მერიისგან კიდევ 1000 ლარი დაემატებოდა ხელფასად. შევთანხმდით კიდეც, მაგრამ ვეღარ მოვასწარით, კოვიდპანდემიამ მოგვისწრო.“

არ არსებობს ოფიციალური მონაცემები, ზემო სვანეთში მცხოვრებ რამდენ ადამიანს სჭირდება დიალიზი. „მთის ამბების“ ინფორმაციით, ამჟამად თბილისის კლინიკებში ზემო სვანეთიდან წამოსული 17 ადამიანი მკურნალობს. ქვეყნის მასშტაბით ამ პროგრამაში 3 400 პაციენტია ჩართული.

„გამარჯობა, გასული წლის აპრილიდან ვარ დიალიზზე. ამ ხნის განმავლობაში ვიმყოფები თბილისში. მიჭირს ამ ყველაფერთან შეგუება. დატოვო შენი სახლ-კარი და იცხოვრო სხვაგან. მიხარია, რომ რაღაც დაიძრა ამ კუთხით, მაგრამ ლენტეხი არსად არის ნახსენები. ძალიან გთხოვთ, ჩვენც გაგვითვალისწინეთ“, - ასეთი შინაარსის წერილები მოდის „მთის ამბების“ ფეისბუკ გვერდზე, მას შემდეგ, რაც პეტიციაზე ხელმოწერების შეგროვების შესახებ ინფორმაცია გავავრცელეთ.

პეტიცია დანართთან ერთად, დღეს, 2022 წლის 25 იანვარს სამმა უწყებამ ჩაიბარა - მთავრობის ადმინისტრაციამ, საქართველოს პარლამენტმა და სახალხო დამცველმა. ყველა მათგანს თავისი კომპეტენციისა და უფლებამოსილების ფარგლებში მოქმედებას ვთხოვთ, თუმცა მთავარი ადრესატი მაინც საქართველოს მთავრობაა, რომელსაც პრობლემის მოგვარება პირდაპირ ეხება. როგორ მოიქცევა ხელისუფლება? - არაოფიციალურ საიტზე გამოქვეყნებული პეტიციის განხილვის ვალდებულება მთავრობას არ აქვს, თუმცა აქვს ვალდებულება, დაიცვას თითოეული მოქალაქის სიცოცხლის, თანასწორობის და ხარისხიან ჯანდაცვაზე ხელმისაწვდომობის უფლება.