ზაქრო აბაიძე 52 წლის არის, თუშია, გომეწრის ხეობის სოფელ საჩიღოლოდან. ახლა ქვემო ალვანში ცხოვრობს. ლექსი „დავა“, სადაც ავტორი და კოშკი ერთმანეთს ეკამათებიან, მთელი სიმძაფრით აღწერს თუშეთის მძიმე მდგომარეობას, თუშთა მზარდ მიგრაციას მთიდან ბარში, ასევე საქართველოდან უცხოეთის ქვეყნებში, დაცლილ სოფლებს, ტრადიციების დავიწყებას, ნასოფლარების ოკუპაციის საფრთხეებს.

თუშეთის 52 სოფლიდან 12 უკვე ნასოფლარია. ორი სოფელი - ჭერო და ინწუხი, რუსეთის კონტროლქვეშ არის მოქცეული. ზამთარში კი, მთელ თუშეთში მხოლოდ 4 სოფელშიღა ცხოვრობენ - ჭეშოში ერთი კაცი, ბოჭორნაშიც ერთი, შენაქოში 3 და ქვემო ომალოში 16 ადამიანი.

ავტორმა ეს ლექსი 3 წლის წინ, მთაში ყოფნისას დაწერა. თუშეთში ზაფხულობითაა, საქონელი აჰყავს საძოვრებზე. 40-მდე ლექსი აქვს დაწერილი. ახლა ნაკლებად წერს - მარტოობა უნდაო ლექსის წერას, „უნდა ხედავდე, გრძნობდე“. ზაქროს აბაიძეს მეუღლე, სამი შვილი და ორი შვილიშვილი ჰყავს.

ღამე მეძახდა, ვარსკვლავებით მორთული ღამე,
თეთრი ნისლები ჩასწოლოდნენ უტყვად ხეობებს,
თვისკენ მიხმობდა საბაასოდ ბებერი კოშკი,
სიტყვა პასუხი შევბედოთო ერთი-მეორეს.

ეჰეი, თუშნო, ახლობელნო და შორეულნო,
ბუდეს მოწყვეტილ მერცხლებივით რომ დაჰფანტულხართ,
დაგვიწყებიათ წინაპართა ჩამქრალი კერა,
დაგვიწყებიათ ნაღვერდალი რომ აღარ ბჟუტავს.

არა, ვერ გეტყვით, სიამაყე ჯერ კიდევ შეგრჩათ,
სიტყვით ერთმანეთს ეჯიბრებით მთის სიყვარულში,
სავსე თასებით სადღეგრძელოს ლამაზს დახატავთ,
მთებთან სიშორეს გაატარებთ თქვენ სინანულში.

მთიელნი ვართო, დაიკვეხნით ხშირად უცხოსთან,
და მთიელობით ხშირად მოგდგამთ სხვათა ქილიკი,
მაგრამ წინაპართ ნაფუძარზე თქვენ მისასვლელად,
დაგვიწყებიათ ყველა გზა და ყველა ბილიკი.

გეყო მოხუცო, შეუბედე ხავსიან ციხეს,
იქნებ არა ღირს სამდურავი შენგან შვილების,
სხვა დრო მოვიდა, სხვა ცხოვრება, სხვაგან ლაღობენ,
სადაც არიან, იქ დადიან მხარგაშლილები.

როგორ თუ სხვა დრო, დრო ერთია, მოდის და მიდის,
თაობა მოსდევს სხვანაირი, მე იმას ვჩივი,
ძველების მახსოვს ვაჟკაცობა, სიდარბაისლე,
ახლებს შეგცვლიათ ხასიათი, წესი და ნირი.

ვიცი, უბაროდ მთა ვერ გვარობს, არ უხარიან
და ბარსაც მთები შემოარტყა მცველებად ღმერთმა,
მაგრამ არ ჰყოფნით ეს მთა-ბარი, ეს სიდიადე,
მთელს დუნიაზე გაჰფანტულხართ, დადიხართ ქვეყნად.

კაცი ვერა გცნობთ, რა მოდგმის ხართ, რა ჯიშს ეკუთვნით,
უცხო გვარ-ტომში იმოსებით მათი სამოსით,
ფული გაგიხდათ სამშობლოდაც, სალოცავადაც,
ფული გაგიხდათ კაცობაც და სინდის-ნამუსიც.

შეჩერდი ციხევ, აღარ გინდა ამოდ ძაგება,
რა იცი, თუკი ჩვენც არ გვტკივა შენი იარა,
მაგრამ რა იცი, შენ ტკივილი როდის გინახავს,
შენ ხომ ქვა გიდევს, ემაგ მკერდში, გული კი არა.

განა არ გვტკივა, ცარიელი ჩვენი სოფლები,
განა გვალაღებს მიშლ-მოშლილი ციხე და ქავი,
ან ბილიკები, ბალახი რომ გადაფარვია,
ან ნაყანობებს ყორანი რომ თავზე დასჩხავის.

მაგრამ, რა ვუყოთ, თავს ზევით თუ ძალა არაა,
ვაიმეფენი დაგვდგომიან ერის მამებად,
არ დაგიდევენ არც მთის ტკივილს, არცას ბარისას,
თვალნი დავსიათ, ვერ ხედავენ ხალხის წვალებას.

აღარ ვუნდივართ მთიელები ბარის მცველებად,
გუშინდელ დუშმანს დაუმოყვრდნენ, დაუმეგობრდნენ,
რაც კი წინაპართ სისხლის ფასად ჩვენ დაგვიტოვეს,
მტერს ვერცხლით მისცეს, უფრო ახლოს დაუმეზობლდნენ.

რა გეშველებათ, უფიქრალნო, ჰოი, უგნურნო,
განა გაქცევა წამალია მშობელ მთებისთვის,
განა კარგია ზურგშექცევა გამზრდელ მამისა,
ან განებება შვილისაგან სნეულ დედისთვის.

განა ბევრია ქვეყანაზე ჩვენფერი მიწა,
ცად აზიდული მწვერვალები თვალს რომ ალაღებს,
რძისფერ ჩანჩქერში მოქანავე ცისარტყელები,
ეფერებიან ნისლით მორთულ ლურჯ იალაღებს.

განა სხვაგანაც დაგხვდებიან ასე გულღიად,
ან საუცბადოს გაგიშლიან სუფრას მდელოზე,
განა თამადა სხვაგან სადმე ასრე დახატავს,
ვერ შეიკავებ, აცრემლდების სადღეგრძელოზე.

ერთი-მეორეს გაჰყოლილხართ ახლის ძებნაში,
ახალ საქმეს და ახალ ქვეყნებს გაჰკიდებიხართ,
დაგვიწყებიათ სახატენი და სასანთლენი,
უგუნურებით ბეწვის ხიდზე დაჰკიდებიხართ.

დღე დღეს მიჰყვება, შვილნი სხვაგან დაიზრდებიან,
სხვა ჯიშს, სხვა მოდგმას, სხვა ერობას მიეწებებით,
კაცნი დარჩებით სხვათა მოდგმის გასამრავლებლად,
ჩვენი ქალები გახდებიან სხვათა დედები.

აქ კი, აქ რა ჰქნას მინავლულმა ჩვენმა კერიამ,
ან უპატრონოდ მოჭრიალე სახლის კარებმა,
ან ვინ დალოცონ, ვის მწყალობა გამოატანონ,
სანთლის ამნთების მომლოდინე სალოცავებმა.

რა ლამაზია, შემოხედეთ, არ გეცოდებათ,
ეს უპატრონოდ მიგდებული მთა და ველები,
ნუ გაალაღებთ, გეხვეწებით, მტერსა და დუშმანს,
თორემ უმზერენ ჩასაყლაპად, როგორც გველები.

ქვის გული გაქვსო, შენ მითხარი, შენ არ გტკივაო,
მაშ გამოაძრე მაგ კედლიდან ჩემი ერთი ქვა,
შორს თუ გაისვრი, შეხედავ და ვეღარ გაარჩევ,
ან ვინ რა იცის, გუშინ იმ ქვას თუ ციხე ერქვა.

ასე სამშობლოს სიყვარული თუ გაგინელდათ,
თუკი ფიქრითაც სხვა ენაზე დაიწყებთ ფიქრებს,
დე დავინგრიო, განადგურდეს ჩემგან ყოველი,
არარაობად გადავიქცე აჯობოს იქნებ.

მე ვერაფერიც ვეღარ ვუთხარი,
მხოლოდ ვიფიქრე, ეგ არ არისო,
კოშკიც არაფერს აღარ ამბობდა,
კოშკი დადუმდა, სამარადისოდ.