ჩვენ გავცდით უკან დარჩენილი თვალებით. მერე ცოტა გზა კიდევ და მძღოლმა გაგვიჩერა, თქვენ აქიდან გაყვებით ჩოხისკენო გზას. მადლობა გადავუხადეთ, ჩამოვედით და მთელი სამყაროს სიხარულით ავსებულები გზას ბედნიერად დავადექით.

აღმართს მივყვებოდით პატარა მანქანა რომ წამოგვეწია, გამოვიხედეთ და ის მოძღვარია, დაკაპიწებული მიწას რომ ამუშავებდა სულ ცოტა ხნის წინ. შემოგვყურებს გამთბარი, მზეჩამდგარი თვალებით. ეს პატარა ბავშვი საით მიგყავთ, აქვე მივდივარ მე, მაგრამ გაგიყოლებთო, გვეუბნება და გაღიმებული, სამოგზაურო ზურგჩანთაში მჯდომ ჩვენს 9 თვის თორღვას შეჰყურებს. ცოტა მოგვერიდა კიდეც, ფეხით გვირჩევნია მეთქი, მადლობა გადავუხადეთ და ისევ წამოვედით. სანამ აღმართი ავიარეთ, სახლში მისულა, პატარა ქილაში თაფლი ჩაუსხია და გზაზე დაგვეწია, გამოგადგებათ, ესეც გაიყოლეთო.

ბედნიერები შევყურებთ და ვფიქრობ. ვფიქრობ იმას, რაც ალბათ მილიონჯერ მიფიქრია, მაგრამ ასეთი სიმძაფრით დღემდე ალბათ არასდროს! ვფიქრობ, რომ როგორი ჭრელიც არ უნდა იყოს სამყარო, როგორი ბევრიც არ უნდა იყოს ბოროტება, დედამიწას მაინც სიყვარული ატრიალებს და ღმერთი სიყვარულია. ხოდა, მესმის, აქ, ბინდისფერ ხეობაში, სხვანაირად მესმის რამ დააწერინა გოდერძი ჩოხელს „უმისამართო წერილი“ ან „წერილი ნაძვებს“. რატომ არის სიცოცხლეც და სიკვდილიც სევდა, ადამიანად ყოფნის თუ არყოფნის სევდა.

გუდამაყარში ყველა გრძნობა თუ შეგრძნება სხვა სისავსით შემოდის სულში, სხეულში და ეს შეგრძნებები ისე ცვლიან ერთმანეთს, როგორც ღრუბლები მთებიდან მთებზე ქარებისგან გადარეკილი, ან როგორც მზე და მთვარე, განთიადიდან მწუხრამდე ამობრწყინებული და მერე გალეული, დღის სინათლიდან ღამის წყვდიადში გადასული.

დღე მეორე

უკვე ჩამოგვიღამდა გუდამაყარში. ლურჯია ღამე. სულისშემძვრელად ლურჯი და მთვარიანი. აქა–იქ შეგროვებული გამხმარის ხის ტოტები იწვიან ცეცხლში და მდინარის ხმას შეერთებული ტკაცატკუცი კიდევ უფრო მავსებს რაღაც უჩვეულო განცდით, მარტო მთამ რომ იცის, მარტო მთაში გათენებულ თეთრ ღამეებში რომ შეგიძლია იგრძნო.

თორღვას კარავში სძინავს. ყოველთვის მღელვარეს, ახლა, აქ, სხვანაირი სიმშვიდით სძინავს. მე და ლაშარელა კი ვსხედვართ მობრიალე კოცონთან, გუდამაყრის ვარსკვლავებიანი ცის ქვეშ და ვთბებით. არვიცი, რისი უფროა ეს სითბო - ცეცხლის თუ ამ ხელებაწვდილი, შორეული მწვერვალების. ცეცხლის თუ ამ მშვიდ ღამეში ახმაურებული შავი არაგვის. ცეცხლის თუ ხეობაში ჩაკარგული იმ უსწორმასწორო გზის, აქამდე რომ მოგვიყვანა. იმ სოფლის მოძღვრის, ლოცვასავით რომ გამოგვაყოლა ის ანთებული თვალები და მზით გამთბარი ღიმილიანი მზერა. ვსხედვართ ცეცხლის პირას, ბურსაჭირისკენ მიმავალ გზაზე, შევყურებთ ჩოხელის ბინდისფერ ხეობას და ვიცი, რა ფერია სიყვარული. ვიცი, რატომ წყდებიან ვარსკვლავები. ვიცი, რატომ ბორგავს მთებიდან დაშვეული შეშლილი მდინარე.

ვიცი, რატომ ილევა მთვარე შუაღამისას, მზისფერი განთიადის მოლოდინში.

დღე მესამე

მესამე დღეა აქ ვართ. მხოლოდ მესამე დღე და ეს სამი დღე მინდა უსასრულობად გვექცეს! არსად მივდიოდეთ, არსად გველოდებოდნენ. არსად, სადაც ასე არ თენდება.

დავდივართ სოფლის გზაზე, უსაშველოდ მთვარიან ღამეში და სუნთქვაშეკრულები შევყურებთ ციცინათელებივით ანთებულ სახლებს, გუდამაყრის ხეობაში კელაპტრებივით რომ ანთია. აქა–იქღა შემორჩენილი მბჟუტავი სინათლე აცოცხლებს ჩოხს, დუმაცხოს, საქორეს. აქა–იქ გადარჩენილი იმედი ადამიანის არსებობის, სუნთქვის, ცხოვრების.

შევყურებ და არ მინდა გაქრეს მთებში ჩაკარგული ეს სოფლები, ეს სახლები, ეს სახეები.

აქ, თითქოს, ყოველი განთიადი ახალი სიცოცხლით გავსებს. „აქ სულ სხვა ცაა, თვალებს ამ ცით ევსებათ ფსკერი“ - ვიმეორებ აკვიატებულად და ვიცი, რომ აქ არის ის ცაც, ის ცხოვრებაც, მოწყურებული სული რომ ამაოდ დაეძებს ქალაქის ნაცრისფერ ქუჩებში, ბეტონის უჰაერო კედლებში.

ადამიანები ტოვებენ სახლებს მთების კიდეებზე, ადამიანები აცარიელებენ სოფლებს ხეობათა ნაპირებზე. ადამიანები უკანმოუხედავად მირბიან ბედნიერებისგან.

მიდიან, მიდიან ადამიანები და გტკივა ყველა სახე, გტკივა ყველა მზერა, ყველა ღიმილი და დასახმარებლად გამოწვდილი ხელი. გეშინია, უკანასკნელი არ იყოს!

გეშინია, დაბრუნებულს, მზეში შემდგარმა მთისფერმა დუმაცხომ აღტაცების ნაცვლად ტკივილი არ მოგიტანოს.

გეშინია, ჩოხის სალოცავზე ასულს, მარტო კარზე დადებული ბოქლომი კი არა, აბალახებული, უადამიანო ეზოც არ დაგხვდეს. უხევისბეროდ დარჩენილ ზარებს ულოცველობამ წკრიალა ხმა არ შეუცვალოს.

გეშინია, რომ სხვა დროს ვეღარ შეგიპატიჟებს სახლში გუდამაყრელი პაპა და ვეღარ გეტყვის, ჩემს ჭერქვეშ გაათენეთო ღამე.

გეშინია, რომ უკან დაბრუნებულს ვეღარ მოგძებნის ვიღაც უცხო, ცხენზე მჯდომი გუდამაყრელი ბიჭი, რომ ბავშვის დაკარგული მოსაცმელი მოგიტანოს, რომელიც გზაზე დავარდნილი ეპოვნა და მერე მთელი დღე ინახავდნენ ფერდობზე მდგარ პატარა სახლში.

გეშინია იმიტომ, რომ გარბიან, იმიტომ, რომ მიდიან ადამიანები. უკანმოუხედავად და ზოგჯერ სამუდამოდაც კი მიდიან ამ სახლებიდან, ამ სოფლებიდან, ამ მთებიდან.

„იქნებ ჩვენ მაინც დავბრუნდეთ“ - ვამბობ, ვხუჭავ თვალებს და ვჩუმდები. მეჩვენება, რომ ეს დღეები სიზმრები იყვნენ, გუდამაყრის ხეობის სიზმრები.