• Ժյուլի Շարտավա - Աբխազիայի Ինքնավար Հանրապետության նախարարների խորհրդի և պաշտպանության խորհրդի նախագահ, գեներալ-մայոր։ 1993 թվականի սեպտեմբերի 27-ին՝ Սոխումիի անկման օրը, Աբխազիայի Ինքնավար Հանրապետության կառավարության այլ անդամների հետ միասին սպանվել է անջատողականների կողմից։
• Զազա Դամենիա - Աբխազիայի և Ցխինվալիի պատերազմների մասնակից։ 2004 թվականի օգոստոսին նա կռվել է Ցխինվալիի մատույցներում։ Թշնամու կողմից վրաց զինվորականների խրամատի ուղղությամբ նետված նռնակը ծածկել է իր մարմնով և կյանքի գնով փրկել զինակից ընկերներին։
• Քաքուցա Չոլողաշվիլի - վրացի ռազմական գործիչ։ 1922 - 1924 թվականներին ղեկավարել է պարտիզանական պայքար խորհրդային օկուպացիայի դեմ:
• Ջոն Մաքքեյն - ամերիկացի քաղաքական գործիչ, ԱՄՆ սենատոր Արիզոնայից 1987-2018 թվականներին, Վրաստանի ակտիվ և ակնառու աջակից։
• Լեխ Կաչինսկի - լեհ քաղաքական գործիչ։ Լեհաստանի նախագահը 2005 - 2010 թթ: Զոհվել է 2010 թվականի ապրիլի 10-ին՝ Ռուսաստանում տեղի ավիավթարի հետևանքով: Վրաստանի ուժեղ և ակնառու աջակից:
• Գիորգի Անծուխելիձե - Վրաստանի զինված ուժերի զինծառայող, IV հետևակային բրիգադի 41-րդ գումարտակի կրտսեր սերժանտ։ Գերեվարվել է 2008 թվականի ռուս-վրացական պատերազմի ժամանակ, խոշտանգումներից հետո սպանվել է օս անջատականների և ռուս օկուպանտների կողմից։
• Գիորգի Կվինիտաձե - Վրաստանի Դեմոկրատական ​​Հանրապետության զինված ուժերի գեներալ (1918 թ.): 1921 թվականի ռուս-վրացական պատերազմում Առաջին հանրապետության բանակը ղեկավարած վերջին գլխավոր հրամանատարը։
• Զուրաբ Իարաջուլի - վրացի ռազմական օդաչու, Վրաստանի ռազմաօդային ուժերի ավագ լեյտենանտ։ Զոհվել է Աբխազիայի պատերազմում։
• Գիորգի Մազնիաշվիլի - Անկախ Ժողովրդավարական Վրաստանի գեներալ, Զինված ուժերի գերագույն գլխավոր հրամանատար։
• Գրիգոլ Փերաձե - աստվածաբան, պատմաբան, վարդապետ։ Վրաց ուղղափառ եկեղեցու կողմից սրբադասված է։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ հայր Գրիգորը հաճախ ապաստան է տվել ֆաշիստների կողմից հալածվող մարդկանց, հատկապես հրեաներին, ինչի համար էլ գերի է ընկել և տարվել Օսվենցիմ համակենտրոնացման ճամբար։ 1942 թվականի դեկտեմբերի 6-ին հայր Գրիգորն իր վրա է վերցրել բազմազավակ հրեայի պատիժը և գազախցիկ։
• Ամբրոս Խելայա - Համայն Վրաստանի կաթողիկոս-պատրիարք և Մցխեթա-Թբիլիսիի արքեպիսկոպոս 1921-1927 թթ: Եկեղեցու հալածանքների, վրացերեն լեզվի իրավունքների սահմանափակման և Խորհրդային Միությունից հետո շատ կարճ ժամանակում պատմական հողերը ուրիշներին փոխանցելու պատճառով պատրիարքը փաստաթղթեր է ուղարկել իշխանության տարբեր ճյուղերի։ 1922 թվականին Գենուայի միջազգային կոնֆերանսին ուղղված ելույթում վրաց ազգի անունից կոչ է արել Կարմիր բանակը դուրս բերել Վրաստանից և հանրաքվե անցկացնել։ Նույն թվականին նա ձերբակալվել է Կաթողիկե խորհրդի 9 անդամների հետ։ Դատապարտվել է 8 տարվա ազատազրկման՝ խիստ մեկուսացմամբ: Մահացել է 1927 թվականի մարտի 29-ին։
• Միխակո Ծերեթելի - վրացական քաղաքական էմիգրացիայի ամենանշանավոր դեմքերից մեկը, հնագույն արևելքի պատմության համաշխարհային մակարդակի գիտնական։
• Էքվթիմե Թաղաիշվիլի - վրացի պատմաբան, հնագետ և հասարակական գործիչ, Թբիլիսիի պետական ​​համալսարանի հիմնադիրներից, Վրաստանի հիմնադիր ժողովի անդամ։ Նա հայտնի է որպես 1921-1945 թվականներին Ֆրանսիա տարված վրացական գանձերի պաշտպան, այդ իսկ պատճառով Կոնստանտին Գամսախուրդիան նրան անվանել է «Վրաստանի ավագ բրուտագործ»։ Սրբադասված է Վրաց ուղղափառ եկեղեցու կողմից:
• Զվիադ Գամսախուրդիա - Վրաստանի ազգային-ազատագրական շարժման առաջնորդներից։ 1991 թվականի ապրիլի 9-ին Գերագույն խորհուրդը նրա նախագահությամբ վերականգնեց Վրաստանի պետական ​​անկախությունը: Եղել է Վրաստանի առաջին նախագահը (1991-1992 թթ.): Փախուստից վերադառնալուց հետո մահացել է 1993 թվականի դեկտեմբերի 31-ին Ծալենջիխայի շրջանի Խիբուլա գյուղում։ Դիակը հայտնաբերվել է գլխին արձակված մեկ գնդակի վիրավորումով։ 2015 թվականին հետաքննությունը այն որակվել է որպես սպանություն, սակայն գործը չի քննվել։
• Մերաբ Կոստավա - 1974 թվականից մինչև իր ողբերգական մահը Վրաստանի ազգային-ազատագրական շարժման ամենահայտնի առաջնորդն էր: Պայքարել է Վրաստանի անկախության համար, զբաղվել այլախոհական և իրավապաշտպան գործունեությամբ, պայքարել Վրաստանում հաստատված խորհրդային կարգերի դեմ։ Մի քանի անգամ ձերբակալվել և արտաքսվել է իր հայացքների և արժեքների համար: 1989 թվականի հոկտեմբերի 13-ին մահացել է կասկածելի ավտովթարի հետևանքով Քութայիսիից Թբիլիսի տանող ճանապարհին՝ Բորիթի գյուղի մոտ։
• Մարո Մաղաշվիլի - Գթության քույր: 1921 թվականի փետրվարի 19-ին Թբիլիսիի մատույցներում զոհվել է խորհրդային ռուսական զորքերի հետ մարտում։
• Գուրամ Գաբեսկիրիա - Սոխումիի քաղաքապետ, Աբխազիայի Ինքնավար Հանրապետության նախարարների խորհրդի և պաշտպանության խորհրդի անդամ։ 1993 թվականի սեպտեմբերի 27-ին՝ Սոխումիի անկման օրը, գնդապետ Գուրամ Գաբեսկիրիան Աբխազիայի Ինքնավար Հանրապետության կառավարության ներկայացուցիչների հետ հրաժարվեց լքել պաշարված քաղաքը, ինչի արդյունքում անջատողականների կողմի գնդակահարվեցին գերի ընկած կառավարության բոլոր անդամները։
• Մամիա Ալասանիա - Հարավային Օսիայի Ինքնավար Մարզի Պետական ​​Անվտանգության Կոմիտեի բաժնի վարիչ։ 1993 թվականի սեպտեմբերի 27-ին Սոխումի քաղաքում սպանվել է անջատողականների կողմից։
• Զուրաբ Ճավճավաձե - վրացի այլախոհ, 1980-ականների ազգային շարժման առաջնորդներից։
• Ավթանդիլ Իոսելիանի - Վրաստանի պետական ​​հետախուզության վարչության նախագահ, գեներալ-լեյտենանտ։ 1992 թվականի հոկտեմբերի 26-ին Օչամչիրե քաղաքում, համախոհների հետ, որտեղ գտնվում էին գերի ընկած հակառակորդները, իր մարմնով ծածկել է նռնակը և կյանքի գնով փրկել մնացածի կյանքը։
• Գենո Ադամիա - վրացի գեներալ-մայոր, աբխազական պատերազմի մասնակից։ 1993 թվականի սեպտեմբերի 27-ին, նույնիսկ Սոխումիի անկումից հետո, նա հրաժարվել է հանձնվել։ Փոքր ուժերով նա շարունակել է դիմադրել անջատողականներին։ Սպանվել է Կելասուրի կամրջի ճակատամարտում։
• Ալեքսանդր Օնիանի - վրացի զինվորական, կրտսեր սերժանտ։ 2008 թվականի ռուս-վրացական պատերազմի ժամանակ հերոսաբար զոհվել է Շինդիսիի ճակատամարտում։ Գերի ընկնելու վտանգի առջև նա նռնակով պայթեցրել է իրեն, չհանձնվելով հակառակորդին և վնասելով վերջինիս կենդանի ուժը։
• Դիմիտրի Ամիլախվարի - վրացի գործիչ ֆրանսիական բանակում, ֆրանսիական օտարերկրյա լեգեոնի գնդապետ։
• Միխա Խելաշվիլի - 1920-ականների հակախորհրդային պարտիզանական շարժման անդամ և «Երդվողների ջոկատի» անդամ։
  
  

Ժյուլի Շարտավա

Ծնվել է 1944 թվականի մարտի 7-ին, Սենակի քաղաքում։ 1992 թվականին Ժյուլի Շարտավան ընտրվել է Վրաստանի խորհրդարանի պատգամավոր Ռուսթավիի մեծամասնական ընտրատարածքից։ Աբխազական պատերազմի ժամանակ՝ 1993 թվականի հունիսին, Շարտավան նշանակվել է Աբխազիայի Ինքնավար Հանրապետության նախարարների խորհրդի և Աբխազիայի պաշտպանության խորհրդի նախագահ։

1993 թվականի սեպտեմբերի 27-ին՝ Սոխումիի անկման օրը, գեներալ-մայոր Շարտավան անմիջականորեն ղեկավարում էր Կառավարության տան պաշտպանությունը, որի ժամանակ վերջինս գերեվարվել է իր զինակիցների հետ և գնդակահարվել։

2004 թվականին Ժյուլի Շարտավան առաջինն է արժանացել Վրաստանի ազգային հերոսի կոչմանը։ Թաղված է Թբիլիսիի Վակեի պանթեոնում։

Զազա Դամենիա

Ծնվել է 1972 թվականի հոկտեմբերի 22-ին Օզուրգեթիում։ 1992 թվականից ծառայել է Վրաստանի զինված ուժերի հետախուզական գումարտակում։ 1993 թվականին կռվել է Աբխազիայում։ 1995 թվականին զբաղեցրել է Վրաստանի ՆԳՆ Գուրիայի տարածաշրջանային բաժնի հատուկ հանձնարարությունների աշխատանքային խմբի ղեկավարի պաշտոնը։ 2002 թվականին Զազա Դամենիան զինծառայությունը շարունակել է 11-րդ մեխանիզացված բրիգադի թեթև հետևակային գումարտակի «Կոմանդո»-ի շարքերում։

2004 թվականի օգոստոսին, Ցխինվալիի տարածաշրջանում ռազմական գործողությունների մեկնարկով, «Կոմանդո» գումարտակը հակամարտության գոտի է ուղարկվել՝ վրացական գյուղերը պաշտպանելու համար։ Հակառակորդի հետ զինված դիմակայության ժամանակ վրացական կողմը կորցրել է 16 մարտիկ, որոնց թվում՝ Զազա Դամենիան։

2004 թվականի օգոստոսի 16-ին Զազա Դամենիան իր կյանքի գնով ընկերներին փրկել է մահից։ Նա իր մարմնով ծածկել է խրամատն ընկած նռնակը և երեք զինվորի փրկել մահից։

Մահվանից երկու օր առաջ Դամիենիայի տեսողությունը վնասվել է արկի պայթյունից, սակայն նա հրաժարվել թողնել իր դիրքը և մինչև վերջ մնացել է իր ընկերների հետ՝ մարտի դաշտում։

2004 թվականի օգոստոսի 24-ին Զազա Դամենիան արժանացել է Վրաստանի ազգային հերոսի կոչման՝ հայրենիքի պաշտպանության և միասնության համար մղվող պայքարում ցուցաբերած ակնառու խիզախության համար։

Քաքուցա Չոլողաշվիլի

Ծնվել է 1888 թվականին Մատանի գյուղում (Ախմետայի շրջան)։ Վրաստանի անկախության հռչակումից հետո՝ 1918-1920 թվականներին, Քաքուցա Չոլողաշվիլին ծառայել է Ժողովրդական գվարդիայի հեծելազորային դիվիզիայում, որտեղ ղեկավարել է դիվիզիայի առաջին էսկադրիլիան։ Աչքի է ընկել 1918-ին՝ Սադախլո-Շուլավերիի ռազմաճակատում, 1919-ին՝ Սոչիի ռազմաճակատում, գեներալ Դենիկինի ստորաբաժանումների դեմ կռվում, Գորիի Մազրայում՝ ապստամբությունը ճնշելու ժամանակ։

1922 թվականին Խորհրդային Ռուսաստանի կողմից Վրաստանը գրավելուց հետո Քաքուցա Չոլողաշվիլին ստեղծել է ջոկատը և պարտիզանական պատերազմ սկսել խորհրդային կառավարության դեմ։

Նույն թվականին նրա ջոկատը ապստամբություն կազմակերպեց Խևսուրեթիում։ 1924-ի օգոստոսյան ապստամբությամբ, ըստ ծրագրի, նրա ջոկատը պետք է գրավեր Թբիլիսին, սակայն ապստամբությունը ջախջախվում է, և Քաքուցա Չոլողաշվիլին ստիպված է լինում մեկնել Ֆրանսիա, որտեղ 1930 թվականին մահանում է տուբերկուլյոզից։

2005 թվականին Քաքուցա Չոլողաշվիլիի աճյունը Լևիլից տեղափոխվել է Թբիլիսի։ Նախագահ Սահակաշվիլին նրան շնորհել է Վրաստանի ազգային հերոսի կոչում։

Ջոն Մաքքեյն

Ծնվել է 1936 թվականի օգոստոսի 29-ին։ Մասնակցել է Վիետնամի պատերազմին։ 1967 թվականի հոկտեմբերին Հանոյի ռմբակոծության ժամանակ խոցվել է նրա կործանիչը, որից հետո նա հինգ ու կես տարի անցկացրել է հյուսիսվիետնամցիների գերության մեջ, որտեղ ենթարկվել է տարբեր խոշտանգումների։ 1973 թվականի մայիսին նա ազատ է արձակվել Փարիզի խաղաղության համաձայնագրից հետո։

1982 թվականին Մակքեյնն ընտրվել է ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի անդամ Արիզոնայի առաջին ընտրատարածքից։ Ներկայացուցիչների պալատում երկու ժամկետ գործունեությունից հետո նա ընտրվել է ԱՄՆ Սենատի անդամ 1986 թվականին։ Նա վերընտրվել է 1992, 1998, 2004, 2010 և 2016 թվականներին։

Ջոն Մաքքեյնը Վրաստանի հավատարիմ կողմնակիցն էր։ Սենատոր Մաքքեյնը 2008 թվականի ԱՄՆ նախագահական ընտրությունների ժամանակ ամենահիշարժան մեկնաբանություններից մեկն է արել.

Ամերիկացիներին պետք է հետաքրքրի Վրաստանը՝ փոքր և հեռավոր երկիրը, քանի որ «պատմությունը հաճախ գրում են փոքր և հեռավոր երկրներում»: Անդրադառնալով ազատության և անկախության համար պայքարին՝ սենատորն ասել է. «Այսօր մենք բոլորս վրացի ենք»:

Նախագահ Սահակաշվիլին Ջոն Մաքքեյնին Ազգային հերոսի կոչում է շնորհել 2010 թվականի հունվարի 11-ին։

2017 թվականի հունվարի 1-ին Մաքքեյնը Վրաստան կատարած այցի ընթացքում այցելել է Ցխինվալի շրջանի վարչական սահմանին գտնվող Խուրվալեթի գյուղ։ Նա ասել է, որ Միացյալ Նահանգները կշարունակի ակտիվորեն աջակցել Վրաստանին մինչև նրա տարածքների ամբողջական դեօկուպացիան։

2017 թվականին Մաքքեյնի մոտ ուղեղի ուռուցք է ախտորոշվել: Մահացել է 2018 թվականի օգոստոսի 25-ին, 81 տարեկան հասակում։

Լեխ Կաչինսկի

Ծնվել է 1949 թվականի հունիսի 18-ին Լեհաստանում։ Լեխ Կաչինսկին ընտրվել է Լեհաստանի Սենատի անդամ 1989 թվականին, իսկ Սեյմի պատգամավոր՝ 1991 թվականին։ Նույն թվականից գլխավորել է Լեհաստանի նախագահի կանցլերի ազգային անվտանգության բյուրոն։ 2002 թվականին ընտրվել է Վարշավայի քաղաքապետ։ 2005 թվականին Լեխ Կաչինսկին դարձավ Լեհաստանի նախագահ։

2010 թվականի ապրիլի 10-ին Ռուսաստանում ավիավթարի հետևանքով զոհվեցին Լեխ Կաչինսկին և նրա կինը։ Լեհական հեռուստատեսության տվյալներով՝ նախագահ Կաչինսկու ինքնաթիռը երեք անգամ փորձել է վայրէջք կատարել Սմոլենսկի օդանավակայանում, իսկ չորրորդ փորձն ավարտվել է ողբերգությամբ։ Ինքնաթիռում, որը Վարշավայից Սմոլենսկ էր թռչում, եղել է 96 մարդ։

2010 թվականին, նրա մահից անմիջապես հետո, Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին Լեխ Կաչինսկուն շնորհել է Վրաստանի ազգային հերոսի կոչում։

«Լեխ Կաչինսկին կարևոր գործիչ էր ոչ միայն Լեհաստանի, այլև Վրաստանի համար։ 2008 թվականի պատերազմի ժամանակ մեր երկրի համար ունեցած պատմական դերի համար, Վրաստանի նախագահի հրամանագրով, մահից հետո նրան շնորհվել է Վրաստանի ազգային հերոսի կոչում»,- ասվում է նախագահի աշխատակազմի հաղորդագրության մեջ։

Գիորգի Անծուխելիձե

Ծնվել է 1984 թվականի օգոստոսի 18-ին Ախմետայի շրջանի Քվեմո Ալվանի գյուղում։ 2004 թվականին Գիորգի Անծուխելիձեն մասնակցել է Ցխինվալիի շրջանում ընթացող մարտական ​​գործողություններին։ 2005-2006 թվականներին զինծառայությունը շարունակել է 2-րդ հետևակային բրիգադի 21-րդ գումարտակում։ Անծուխելիձեն խաղաղապահական առաքելությամբ 8 ամիս գտնվել է Իրաքում։ 2008 թվականից ծառայել է 4-րդ հետևակային բրիգադի 41-րդ գումարտակում։

Կրտսեր սերժանտ Գիորգի Անծուխելիձեն գերի է ընկել 2008 թվականի օգոստոսի 9-ին՝ ռուս-վրացական պատերազմի ժամանակ։ Տանջելուց հետո, նրան Ցխինվալիի հինգերորդ դպրոցի մոտ գտնվող եղբայրների գերեզմանատանը ծեծելով սպանել են։

Նրա խոշտանգումների կադրերը համացանցում հայտնվեցին 2009 թվականի հունվարին: Անծուխելիձեն համարվում էր անհայտ կորած մինչև 2008 թվականի նոյեմբերը, երբ նրա ինքնությունը պարզվեց վրացական կողմին փոխանցված զինծառայողների մարմինների գենետիկական փորձաքննության արդյունքում։

Գիորգի Անծուխելիձեն Վրաստանի Ազգային հերոսի կոչման է արժանացել 2013 թվականի ապրիլի 15-ին։ 2013 թվականին «Թուշերի դրոշ» շարժումը Գիորգի Անծուխելիձեին շնորհել է «Թուշեթիի ժողովրդական հերոսի» կոչում։ Թաղված է Թբիլիսիի Մուխաթգվերդի եղբայրական գերեզմանատանը։

Գիորգի Կվինիտաձե

Ծնվել է 1874 թվականին։ 1917-1918 թվականներին՝ մինչ Վրաստանի անկախության հռչակումը, գեներալ Կվինիտաձեն ակտիվորեն մասնակցել է վրացական կորպուսի կազմավորմանը։

1918 թվականի դեկտեմբերին Գիորգի Կվինիտաձեն նշանակվել է Սադախլո-Շուլավերի ռազմաճակատի հրամանատար՝ գեներալ Գիորգի Մազնիաշվիլիի, շտաբի պետ։ 1919-ի փետրվար-մարտին հաջող ռազմական գործողություն է իրականացրել Ախալցիխեում և Արտաանում, որտեղ պարտության է մատնել այսպես կոչված «Հարավ-արևմտյան Կովկասի» կառավարության զինված կազմավորումներին և տեղի անջատողականներին։ Նա մեծ ներդրում է ունեցել 1919 թվականին վրացական ռազմական դպրոցի ստեղծման գործում և եղել է նրա առաջին ղեկավարը։

1920 թվականի ապրիլի 29-ին գեներալ Կվինիտաձեն նշանակվեց է զինված ուժերի գլխավոր հրամանատար, իսկ նույն թվականի մայիսին նա ջախջախեց Խորհրդային Ռուսաստանի 11-րդ Կարմիր բանակի ստորաբաժանումները, որոնք արդեն Խորհրդային Ադրբեջանից ներխուժել էին Վրաստան։

Մինչ 1921 թվականի ռուս-վրացական պատերազմը խորհրդային ռուսական հետախուզությունը գեներալ Կվինիտաձեին բնութագրում էր հետևյալ կերպ. «Բռնկվող, խիզախ, խելացի։ Նրա մարտավարությունը՝ հուզմունք, հարձակում։ Զինվորի հոգեբանության գերազանց մասնագետ, մեծ նախաձեռնության վարպետ։ Նա միակն էր, ով իր զորամասերում պահպանեց պարկեշտությունը ռազմաճակատի զորքերի ցրման ժամանակ։ Լիովին անվախ մարտում․ գիտի, թե ինչպես խրախուսել զանգվածներին և նրանց կիրքը: Նյարդային, անընդհատ ծխախոտ է ծխում: վրացական բանակի լավագույն սպա»։

Խորհրդային Ռուսաստանի կողմից Վրաստանը գրավելուց հետո գեներալ Կվինիտաձեն կառավարության և հրամանատարության այլ անդամների հետ արտագաղթեց։ Ապրել է Ֆրանսիայում՝ Փարիզի մոտակայքում գտնվող Լևիլ քաղաքում։ Զինվորական ծառայությունը չի շարունակել ոչ մի երկրի զինված ուժերում։ Մահացել է 1970 թվականին։

2013 թվականի մայիսի 26-ին գեներալ Գիորգի Կվինիտաձեին շնորհվել է Վրաստանի Ազգային հերոսի կոչում։ Նրա մարմինը Վրաստան է բերվել 2021 թվականի մայիսի 26-ին և ամփոփվել Մթածմինդայի պանթեոնում։

Զուրաբ Իարաջուլի

Ծնվել է 1971 թվականի մարտի 12-ին Թբիլիսիում։ Աբխազիայի պատերազմի ժամանակ երկրի միասնությունը պաշտպանելու նպատակով Զուրաբ Իարաջուլին իրականացրել է քսանից ավելի մարտական ​​թռիչք և մի շարք հաջող հարձակումներ կատարել հակառակորդի դիրքերի վրա։

Զուրաբ Իարաջուլին 1993 թվականի հուլիսի 13-ին Կոպիտնարի օդանավակայանից՝  Սու-25 կործանիչով, թռել է Շրոմա գյուղի ուղղությամբ։ Վրացի օդաչուները՝ Շրոմա գյուղի մոտ, ամբողջությամբ ոչնչացրել են հակառակորդի ռազմական շարասյունը։ Օդանավակայան վերադարձած Զուրաբ Իարաջուլին կրկին ուղղորդվեց դեպի Շռոմի գյուղ՝ մարտական ​​առաջադրանք կատարելու, որտեղ վրացական կործանիչները հերթական հաջող գրոհը ձեռնարկեցին հակառակորդի վրա, սակայն հակառակորդը կարողացավ խոցել Զուրաբ Իարաջուլիի ինքնաթիռը։

Վրացի օդաչուն օդապարիկով իջել է հակառակորդի կողմից վերահսկվող տարածք և երեք օր ու գիշեր փորձել հատել առաջնագիծը։ Հակառակորդը կասկածում էր, որ օդաչուն ողջ է մնացել և փնտրում էր նրան։

Գումիսթի անտառում հակառակորդը շրջափակել է Զուրաբ Իարաջուլին։ Նրան առաջարկել են հանձնվել, խոստացել են ավելի ուշ փոխանակել գերիների հետ։ Ավագ լեյտենանտը չի հանձնվել հակառակորդին՝ սպանել է հետապնդողներից երկուսին, մեկին վիրավորել։

«Ես երբեք թշնամուն չեմ հանձնվի...»,- այս արտահայտությունն ինձ մի անգամ ասաց Կոպիտնարիում։ Նա հավելեց, որ մինչ ինձ կսպանեն, ես ինձ հետ կտանեմ գոնե մի քանիսին։ Զուրան կատարեց այս խոսքերը...»,- հիշում է պահեստազորի փոխգնդապետ, Իարաջուլիի դասընկեր և զինակից Զվիադ Բեքաուրին։

Հերոսական մահը գերությունից գերադասած Զուրաբ Իարաջուլին 2013 թվականի սեպտեմբերի 19-ին՝ Վրաստանի ռազմաօդային ուժերի օրը, արժանացել է Վրաստանի ազգային հերոսի կոչման։ Թաղված է Թիանեթիի մունիցիպալիտետի Իարաջուլեբի գյուղի գերեզմանատանը։

Գիորգի Մազնիաշվիլի

Ծնվել է 1871 թվականի ապրիլի 6-ին, Սասիրեթի գյուղում։ 1918 թվականի հունիսին գեներալ Գիորգի Մազնիաշվիլին նշանակվել է Աբխազիայի գեներալ-նահանգապետ և Սևծովյան զորքերի հրամանատար։ Նրա գլխավորությամբ վրացական բանակը ռուս բոլշևիկյան աշխարհազորայիններից մաքրեց սկզբում Աբխազիան, ապա Սոչիի և Տուապսեի շրջանները։

1921 թվականի ռուս-վրացական պատերազմի ժամանակ՝ Թբիլիսին պաշտպանելիս, գեներալ Մազնիաշվիլին ղեկավարել է քաղաքի կենտրոնական պաշտպանական հատվածը։ Նրա հատվածում վրացական բանակը պատերազմում տարել է իր ամենամեծ հաղթանակը, երբ փետրվարի 19-ին ռուսական 58-րդ հրաձգային բրիգադը գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացվել է։

Այս ճակատամարտում զոհվեց հակառակորդի ավելի քան 500 զինվոր, իսկ մինչև 1600 ռուս զինվոր գերեվարվեց։

Խորհրդային Ռուսաստանի կողմից Վրաստանը գրավելուց հետո գեներալ Մազնիաշվիլին ծառայել է վրացական կարմիր բանակում և ղեկավարել դիվիզիան։ 1921 թվականի սեպտեմբերի 6-ին երկու տարով բանտարկվել է Թբիլիսիի Մետեխի բանտում։ 1923 թվականին նա դատապարտվել է գնդակահարության «Զինվորական կենտրոնի» գործով, սակայն պատիժը փոխարինվել է արտաքսմամբ, որից հետո մի քանի տարի ապրել է Իրանում և Ֆրանսիայում։ 1925 թվականին Գիորգի Մազնիաշվիլին վերադարձել է Վրաստան և շարունակել ապրել հայրենի Սասիրեթի գյուղում։ 1937 թվականին բռնաճնշումների ժամանակ նրա որդուն գերեվարեցին և գնդակահարեցին։ Նույն թվականին ձերբակալվել և գնդակահարվել է նաև Գիորգի Մազնիաշվիլին։ Նրա գերեզմանը դեռ անհայտ է։

Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին գեներալ Գիորգի Մազնիաշվիլիին Ազգային հերոսի կոչում է շնորհել 2013 թվականի հոկտեմբերի 26-ին։ 

Գրիգոլ Փերաձե

Ծնվել է 1899 թվականի օգոստոսի 31-ին Բակուրցիխե գյուղում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ հայր Գրիգոլը հաճախ ապաստան է տվել ֆաշիստների կողմից հալածվող մարդկանց, հատկապես հրեաներին, ինչի համար էլ գերի է ընկել և տեղափոխվել Օսվենցիմ համակենտրոնացման ճամբար։ 1942 թվականի դեկտեմբերի 6-ին հայր Գրիգոլը իր վրա է վերցրել մի բազմազավակ պատիժը և նրա փոխարեն մտավ գազախցիկ։

1995 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Վրաց ուղղափառ եկեղեցին սրբադասեց հայր Գրիգոլին։

Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին Գրիգոլ Փերաձեին Ազգային հերոսի կոչում է շնորհել 2013 թվականի հոկտեմբերի 26-ին։

Ամբրոսի Խելայա

Ծնվել է 1861 թվականի սեպտեմբերի 7-ին, Մարտվիլի գյուղում։ Ամբրոսի վարդապետը պայքարել է վրաց եկեղեցու ինքնավարության վերականգնման համար, ինչի համար 1905 թվականին աքսորվել է Ռուսաստան, իսկ 1908 թվականին նրան նոր մեղադրանքներ է առաջադրվել, իբր նա մասնակցել է Էկզարք Նիկոնի մահվանը։ Նա արդարացվել է 1911 թվականին, սակայն նրան թույլ չեն տվել գալ Վրաստան։ Վրաստան է վերադարձել միայն 1917 թվականի օգոստոսին։

Նա մասնակցել է Վրաց ուղղափառ եկեղեցու առաջին տեղական ժողովին՝ առաջարվելով որպես Վրաստանի կաթողիկոս-պատրիարք, սակայն շուտով հանել է իր թեկնածությունը։ 1917 թվականի սեպտեմբերի 17-ին ստացել է մետրոպոլիտի աստիճան և եղել նախ Չքոնդիդիի, ապա Աբխազիայի և Սուխումի մետրոպոլիտ։ 1921 թվականին Երրորդ եկեղեցական ժողովում ընտրվել է Վրաստանի կաթողիկոս-պատրիարք։

Վրաստանի խորհրդայնացումից շատ կարճ ժամանակ անց՝ եկեղեցու հալածանքների, վրաց լեզվի իրավունքների սահմանափակման և պատմական հողերը ուրիշներին փոխանցելու պատճառով պատրիարքը փաստաթղթեր է ուղարկել իշխանության տարբեր ատյաններ, սակայն ապարդյուն։ 1922 թվականին նա կոչ է ուղարկել Ջենովայի միջազգային կոնֆերանսին։ «Ազգը դատապարտվում և զրկվում է մայրենի լեզվից, արատավորվում է ազգային մշակույթը, ի վերջո վիրավորում են նրա սրբությունը՝ հավատքը», - Կաթողիկոսն ասել է հուշագրում և վրաց ազգի անունիցպահանջել Կարմիր բանակի դուրսբերում Վրաստանից և հանրաքվեի անցկացում։ Իհարկե, պատրիարքի կոչը մնաց առանց քաղաքական արձագանքի և հետևաբար նրա հալածանքները սաստկացան։

1922 թվականին կաթողիկոս-պատրիարքը և կաթողիկոսի խորհրդի ինը անդամներ ձերբակալվեցին։ Մեղադրյալներից ոչ ոք իրեն մեղավոր չի ճանաչել։ Կաթողիկոս-պատրիարքի դատավճիռը նախատեսում էր մահապատիժ, սակայն պատկառելի տարիքի համար նա դատապարտվեց 8 տարվա ազատազրկման՝ խիստ մեկուսացմամբ և ողջ ունեցվածքի բռնագրավմամբ։

Նա պատիժը կրում էր Մետեխի բանտում։ 1924-ի վերջին հրապարակված համաներումով կաթողիկոսին ներում շնորհվեց և ազատ արձակվեց։ Նրան են պատկանում բանտարկության ժամանակ հնչեցրած հայտնի խոսքերը՝ «Իմ հոգին Աստծուն է պատկանում, իմ սիրտը հայրենիքիս, իսկ իմ դիակը ձեզ եմ թողնում, բռնակալներ»։

Կաթողիկոս-Պատրիարքը վախճանվել է 1927 թվականի մարտի 29-ին։ Թաղված է Թբիլիսիի Սիոնի տաճարում։

1995 թվականին Վրաց ուղղափառ եկեղեցու կողմից սուրբ Ամբրոսիոս Խոստովանողի անունից դասվել է սրբերի շարքին։

Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին Ամբրոս Խելայային Ազգային հերոսի կոչում է շնորհել 2013 թվականի հոկտեմբերի 26-ին։

Միխակո Ծերեթելի

Ծնվել է 1878 թվականի դեկտեմբերի 23-ին Ցխրուկեթի գյուղում։ 1918-1919 թվականներին Վրաստանի պետական ​​անկախության վերականգնումից հետո Միխակո Ծերեթելին եղել է Վրաստանի Դեմոկրատական ​​Հանրապետության դիվանագիտական ​​ներկայացուցչությունների ղեկավարը Գերմանիայում և Սկանդինավյան երկրներում, աշխատել է Թբիլիսիի պետական ​​համալսարանում։

Բոլշևիկյան Ռուսաստանի կողմից Վրաստանի օկուպացիայից հետո Ծերեթելին ստիպված եղավ ընդմիշտ լքել հայրենիքը։

Հայտնի գիտնականն ակտիվորեն աշխատում էր Ռուսթվելագիտությոան բնագավառում։ 1963 թվականին Փարիզում լույս է տեսել Միխակո Ծերեթելիի խմբագրած «Ընձենավորը» տեքստը, իսկ 1975 թվականին՝ Ծերեթելիի պոեմի գերմաներեն արձակ թարգմանությունը։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին Միխակո Ծերեթելին եղել է Գերմանիայում գործող «Վրացական կապի շտաբի» ղեկավարներից։ Շտաբի ջանքերով Գերմանիայի համակենտրոնացման ճամբարներից ազատ են արձակվել հարյուրավոր վրացի ռազմագերիներ։

Մահացել է 1965 թվականին։ Ավելի ուշ նրա աճյունը Մյունխենից տեղափոխվել է Ֆրանսիա՝ Լևիլի վրացական գերեզմանատուն։

Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին Միխակո Ծերեթելիին Ազգային հերոսի կոչում է շնորհել 2013 թվականի հոկտեմբերի 26-ին։

Էքվթիմե Թաղաիշվիլի

Ծնվել է 1862 թվականի հունվարի 5-ին Լիխաուրի գյուղում (Օզուրգեթի շրջան)։ Էքվթիմե Թաղաիշվիլին ակտիվորեն պայքարել է վրաց եկեղեցու ինքնավարության վերականգնման համար և մեծ դեր է ունեցել Թբիլիսիի համալսարանի ստեղծման գործում։

1921 թվականի փետրվարի 25-ին Վրաստանում խորհրդային կարգերի հաստատման պատճառով Ֆրանսիա տարհանված մենշևիկյան կառավարությունը Վրաստանից հանեց բանկային արժույթը, թանգարանային գանձերն ու ձեռագրերը։ Էքվթիմե Թաղաիշվիլին մեկնել է ազգային հարստության հետ՝ այն պահպանելու նպատակով։

1935 թվականին Վրաստանի նախկին կառավարությունը հրաժարվեց հոգ տանել գանձի մասին և դրա պահպանությունը վստահեց Էքվթիմե Թաղաիշվիլիին։

1945 թվականին Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո ստեղծվեցին բարենպաստ քաղաքական պայմաններ և վրացական ազգային հարստությունը ամերիկյան ինքնաթիռներով վերադարձվեց Վրաստան։ Գանձի հետ վերադարձել է նաև Էքվթիմե Թաղաիշվիլին։

Հայրենիք վերադարձած Էքվթիմե Թաղաիշվիլին վերականգնվել է Թբիլիսիի համալսարանի պրոֆեսորի պաշտոնում, ընտրվել ակադեմիայի անդամ, հրապարակային դասախոսություններ է կարդացել։ 1951 թվականին Վրաստանի ռեժիմը սկսեց հալածել ծերունուն. նրա դուստր Լիդա Պոլտորացկայային ձերբակալեցին, իսկ 1952 թվականին Էքվթիմեն ազատվեց համալսարանից։

Հալածանքները մեծապես ազդեցին Էքվթիմե Թաղաիշվիլիի վրա և նա մահացավ սրտի անբավարարությունից՝ 1953 թվականի փետրվարի 21-ին։

2002 թվականին ուղղափառ եկեղեցին Էքվթիմե Թաղաիշվիլիին սուրբ է ճանաչել և անվանել «Սուրբ Էքվթիմե Աստծո մարդ»:

Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին 2013 թվականի հոկտեմբերի 26-ին Էքվթիմե Թաղաիշվիլիին շնորհել է Ազգային հերոսի կոչում։

Զվիադ Գամսախուրդիա

Զվիադ Գամսախուրդիան ծնվել է 1939 թվականի մարտի 31-ին։ Զվիադ Գամսախուրդիան 1977 թվականին այլախոհական գործունեության համար ձերբակալվել է ԽՍՀՄ անվտանգության կոմիտեի կողմից, իսկ 1979 թվականին ազատ է արձակվել։ Նա նախկինում նույնպես մի քանի անգամ ձերբակալվել էր։

1979 թվականից ակտիվորեն մասնակցել է ազգային-ազատագրական պայքարին և եղել է 1987-1990 թվականների գրեթե բոլոր խոշոր խաղաղ զանգվածային ցույցերի ղեկավարներից մեկը, այդ թվում՝ 1989 թվականի ապրիլյան բողոքի ակցիան, որն ավարտվել ապրիլի 9-ի ողբերգությամբ, իսկ Զվիադ Գամսախուրդիային ձերբակալել են՝ որպես կազմակերպիչ։

Մերաբ Կոստավայի մահից հետո Զվիադ Գամսախուրդիան դարձավ Վրաստանի սուրբ Իլիա Արդարի հասարակության ղեկավարը։ 1990 թվականի սկզբին նրա գլխավորությամբ ստեղծվեց «Կլոր սեղան-Ազատ Վրաստան» քաղաքական կուսակցությունների և կազմակերպությունների դաշինքը, որը հաղթեց 1990 թվականի հոկտեմբերի 28-ին կայացած առաջին ժողովրդավարական և բազմակուսակցական խորհրդարանական ընտրություններում։ Վրաստանի Հանրապետության նորընտիր գերագույն խորհուրդը 1990 թվականի նոյեմբերի 14-ին կայացած առաջին նստաշրջանում իր նախագահ ընտրեց Զվիադ Գամսախուրդիային։ Նույն նիստում ընդունված որոշմամբ երկիրը վերանվանվել է «Վրաստանի Հանրապետություն» և վերականգնվել է Վրաստանի Դեմոկրատական ​​Հանրապետության (1918-1921 թթ.) պետական ​​ատրիբուտները (դրոշ, զինանշան և օրհներգ)։

Ավելի ուշ՝ 1991 թվականի ապրիլի 9-ին, 1991 թվականի մարտի 31-ի համընդհանուր հանրաքվեի արդյունքներով՝ Գերագույն խորհուրդը Վրաստանի պետական ​​անկախությունը վերականգնված հայտարարեց և շուտով ընտրեց Զվիադ Գամսախուրդիային, որպես երկրի նախագահ, որը հաստատվեց մայիսի 26-ի համընդհանուր նախագահական ընտրություններում։

1992 թվականի սկզբին՝ ռազմական հեղաշրջումից հետո, Զվիադ Գամսախուրդիան ստիպված էր Հայաստանի տարածքով տեղափոխվել Չեչնիա՝ Գրոզնի, որտեղ նրան ապաստան տվեց գեներալ Ջոհար Դուդաևը։ 1993 թվականի սեպտեմբերին նախագահ Զվիադ Գամսախուրդիան վերադարձավ Վրաստան՝ Սամեգրելո։ 1993 թվականի նոյեմբերին նա իր շքախմբի հետ այցելել է լեռնային Սամեգրելոյի մի քանի գյուղ։

Մահացել է (հնարավոր սպանություն) 1993 թվականի դեկտեմբերի 31-ին Ծալենջիխայի շրջանի Խիբուլա գյուղում։ Զվիադ Գամսախուրդիայի մարմինը հողին հանձնեցին Ջիխաշկարի գյուղում, շուտով տեղափոխեցին Գրոզնի, իսկ 2007 թվականին տեղափոխեցին Վրաստան։ Թաղված է Մթածմինդայի պանթեոնում։

Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին Զվիադ Գամսախուրդիային Ազգային հերոսի կոչում է շնորհել 2013 թվականի հոկտեմբերի 26-ին։

Մերաբ Կոստավա

Ծնվել է 1939 թվականի մայիսի 26-ին Բորիթի գյուղում (Խարագաուլի շրջան)։ Մերաբ Կոստավան առաջին անգամ ձերբակալվել է 1956 թվականին՝ հակախորհրդային գործունեության համար և տեղափոխվել ԽՍՀՄ Պետական ​​անվտանգության կոմիտեի բանտ, սակայն շուտով պայմանական վաղաժամկետ ազատ է արձակվել։ 1964 - 1969 թվականներին աշխատել է Ռուսթավիի երաժշտական ​​դպրոցում, իսկ 1966 թվականին նշանակվել է Բալանչիվաձեի անվան երրորդ երաժշտական ​​դպրոցի դաշնամուրի ուսուցիչ։ Երկրորդ անգամ ձերբակալվել է 1977 թվականին՝ 3 տարի ազատազրկում հակախորհրդային ​​ագիտացիա-քարոզչության համար և 2 տարի՝ արտաքսում։ Բանտարկության պատիժը կրելուց հետո նրան բռնի տեղահանել են նախ Ռուսաստանի կենտրոնական Պերմ քաղաքի քաղաքական բանտ, իսկ ավելի ուշ՝ Սիբիր՝ Իրկուտսկի մարզի Կվիտոկ քաղաք; Սադրանքի արդյունքում նա լրացուցիչ դատապարտվել է 5 տարվա ազատազրկման Անգարսկի խիստ ռեժիմի 15-րդ գաղութում։

1979 թվականին Amnesty International-ը Մերաբ Կոստավային ճանաչել է քաղբանտարկյալ, իսկ 1985 թվականին՝ խղճի բանտարկյալ։

1985 թվականին Մերաբ Կոստավան տեղափոխվել է Տաշքենդի 9-րդ գաղութի հիվանդանոց, իսկ մեկ տարի անց՝ Քսանի գաղութ։ Նա բանտից դուրս է եկել 1987 թվականին:

Մերաբ Կոստավայի գործունեությունը վճռորոշ դեր է խաղացել Վրաստանի ազգային-ազատագրական շարժման ստեղծման, պայքարի և հաջողության գործում։ Նա ակտիվորեն պայքարում էր հասարակության միավորման համար. 1989 թվականի ամռանը Մերաբ Կոստավան ասում էր. «Եթե մենք չկարողանանք այսօր ընդհանուր լեզու գտնել, կարող է գալ անկանխատեսելի խավարի ժամանակ, որտեղ մենք կուրացած կփնտրենք միմյանց և չենք կարողանա գտնել»։

1989 թվականի հոկտեմբերի 13-ին Քութայիսից Թբիլիսի գնալիս Կոստավան մահացել է Խարագաուլիի մունիցիպալիտետի Բորիթի գյուղի մոտ ավտովթարի հետևանքով։ Ավտովթարի մանրամասներն ու պատճառները դեռևս հակասական են։ Թաղված է վրացի գրողների և հասարակական գործիչների Մթածմինդայի պանթեոնում։

Վրաստանի նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլին Մերաբ Կոստավային Ազգային հերոսի կոչում է շնորհել 2013 թվականի հոկտեմբերի 26-ին։

Մարո Մաղաշվիլի

Ծնվել է 1902 թվականի օգոստոսի 25-ին։ Ակտիվորեն ներգրավված է եղել հասարակական կյանքում։

1921 թվականին ռուս-վրացական պատերազմի սկսվելուն պես Մարո Մաղաշվիլին, ի աջակցություն իր ընկերների, զինվորագրվում է Կարմիր Խաչին և շտապօգնության մեքենայով շարժվում դեպի Թբիլիսիի աջակողմյան պաշտպանական հատված՝ Կոջոր-Տաբախմելա ուղղությամբ։ 1921 թվականի փետրվարի 19-ին ռուսական հրետանու կողմից արձակված կրակից։

Մարո Մակաշվիլին մարտի 23-ին զոհված յունկերների, զինվորների և կամավորների հետ հուղարկավորվել է Թբիլիսիի ռազմական տաճարի բակում, որտեղ այսօր Ռուսթավելի պողոտայում՝ Վրաստանի խորհրդարանի շենքն է տեղակայված։ Մարո Մաղաշվիլիի պատվին կոմպոզիտոր Զաքարիա Փալիաշվիլին օպերայի գլխավոր հերոսուհուն անվանել է Մարո։

Նախագահ Գիորգի Մարգվելաշվիլին 2015 թվականի դեկտեմբերի 24-ին Մարո Մաղաշվիլիին շնորհել է Վրաստանի ազգային հերոսի կոչում։

Գուրամ Գաբեսկիրիա

Ծնվել է 1947 թվականի մարտի 2-ին Սոխումի քաղաքում։ 1960-ականների վերջին Գաբեսկիրիան հանդես է եկել Սոխումի «Դինամոյում»։ 1992 թվականին Գուրամ Գաբեսկիրիան դարձել է Սոխումիի քաղաքապետ, իսկ 1993 թվականին՝ Աբխազիայի Ինքնավար Հանրապետության նախարարների խորհրդի և պաշտպանության խորհրդի անդամ։

1993 թվականի սեպտեմբերի 27-ին՝ Սուխումիի անկման օրը, գնդապետ Գուրամ Գաբեսկիրիան Աբխազիայի Ինքնավար Հանրապետության կառավարության ներկայացուցիչների հետ հրաժարվեց լքել շրջափակված քաղաքը, ինչի հետևանքով գնդակահարվեցին բոլոր գերեվարվածները, այդ թվում՝ Գաբեսկիրիան։

«Երբեք, քանի դեռ ողջ եմ», - այսպես է արձագանքեց գերեվարված Գուրամ Գաբեսկիրիան զինված խմբավորումների պահանջին՝ «ծնկի գալ, ներում հայցել և հայոհոյել վրացիներին»:

2017 թվականի սեպտեմբերի 27-ին նախագահ Գիորգի Մարգվելաշվիլին Գուրամ Գաբեսկիրիային շնորհել է Վրաստանի ազգային հերոսի կոչում։ Նույն թվականի հոկտեմբերին դիակի ինքնությունը պարզելուց և Թբիլիսի տեղափոխելուց հետո Գուրամ Գաբեսկիրիան զինվորական պատիվներով հուղարկավորվեց Դիղոմիի եղբայրական գերեզմանատանը։

Մամիա Ալասանիա

Ծնվել է 1943 թվականի մայիսի 6-ին Զուգդիդիի շրջանի Անակլիա գյուղում։ Վրաստանի անկախության հռչակումից հետո Ալասանիան զբաղեցնում էր Տեղեկատվական հետախուզության բյուրոյի ղեկավարի տեղակալի պաշտոնը։ 1992-93-ին գործուղվել է Սամեգրելո՝ քաղաքացիական բախումները վերացնելու համար։

Անվտանգության գնդապետ Ալասանիային 1993 թվականի սեպտեմբերի 27-ին՝ Սոխումիի անկման օրը, անջատականները գերեվարել և գնդակահարել են Աբխազիայի Ինքնավար Հանրապետության կառավարության անդամների հետ միասին։

2017 թվականի հոկտեմբերին դիակի ինքնությունը պարզելուց և Թբիլիսի տեղափոխելուց հետո Մամիա Ալասանիային զինվորական պատիվներով հուղարկավորել են Թբիլիսիի Սուրբ Նիկոլոզի եկեղեցու բակում։

2018 թվականի փետրվարի 5-ին Վրաստանի նախագահ Գիորգի Մարգվելաշվիլին Մամիա Ալասանիային շնորհել է Վրաստանի ազգային հերոսի կոչում։

Զուրաբ Ճավճավաձե

Ծնվել է 1953 թվականի փետրվարի 5-ին։

1987 թվականին Մերաբ Կոստավայի և Թամար Չխեիձեի հետ հիմնել է խորհրդային շրջանի առաջին ազգային-քաղաքական կազմակերպություններից մեկը՝ «Իլիա Ճավճավաձեի հասարակությունը», որն աջակցում էր Վրաստանի անկախությանը, ժողովրդավարության իդեալներին և կապիտալիզմին անցնելուն։

1989 թվականի հոկտեմբերի 13-ին Բորիթի գյուղի մոտ (Խարագաուլիի շրջան) ավտովթարի հետևանքով վիրավորվել է կասկածելի իրավիճակում, ինչի հետևանքով մահացել է Մերաբ Կոստավան։ Ճավճավաձեն մահացել է հիվանդանոցում 69-րդ օրը՝ «հեպատիտ Ա» պաշտոնական ախտորոշմամբ։ Թաղված է Ղվարելիի Ճավճավաձեների ընտանեկան եկեղեցում։

Նախագահ Գիորգի Մարգվելաշվիլին Զուրաբ Ճավճավաձեին Ազգային հերոսի կոչում է շնորհել 2018 թվականի դեկտեմբերի 16-ին։

Ավթանդիլ Իոսելիանի

Ծնվել է 1952 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Մեստիայի շրջանի Մուլախ գյուղում։ Նա 1980-ականների վերջին միացել է ազգային շարժմանը և ակտիվորեն մասնակցել Աբխազիայում և Սամաչաբլոյում ընթացող գործընթացներին։ 1992 թվականի սեպտեմբերին նա արձակուրդ է վերցրել և մեկնել Աբխազիա՝ որպես կամավորական՝ պաշտպանելու Վրաստանի տարածքային ամբողջականությունը։

1992 թվականի հոկտեմբերի 26-ին Օչամչիրե քաղաքում, համախոհների հետ, որտեղ գտնվում էին գերի ընկած հակառակորդները, իր մարմնով ծածկել է նռնակը և կյանքի գնով փրկել մնացածի կյանքը։

2019 թվականի նոյեմբերի 17-ին Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին նրան Վրաստանի ազգային հերոսի կոչում է շնորհել։ Թաղված է Սաբուրթալոյի եղբայրական գերեզմանատանը։

Գենո Ադամիա

Ծնվել է 1936 թվականի մարտի 8-ին Սենակի քաղաքում։ 1990-ականներին եղել է ազգային շարժման ակտիվ մասնակից։

Աբխազիայում ռազմական գործողությունների մեկնարկից հետո Գենո Ադամիան հատուկ ջանքեր է գործադրել Ազգային գվարդիայի 3-րդ բրիգադը ձևավորելու և նրա շարքերում մարտիկներ հավաքագրելու համար։ Եղել է նույն բրիգադի հրամանատարի տեղակալը։ 1992 թվականի սեպտեմբերի վերջին նշանակվել է Ազգային գվարդիայի 3-րդ բրիգադի բազայի վրա ստեղծված 2-րդ բանակային կորպուսի 23-րդ մեքենայացված բրիգադի հրամանատար, Սուխումի կայազորի պետ։ Նրա հետ Աբխազիայի պատերազմին մասնակցել են երկու որդիները՝ Գոչան և Էլգուջան։

Գեներալ-մայոր Գենո Ադամիան սպանվել է 1993 թվականի սեպտեմբերի 28-ին՝ Սոխումիի անկումից հետո երկրորդ օրը, Կելասուրի գետի կամրջի մոտ, երբ նա իր զինակից ընկերների հետ մեկնել է ամրապնդելու իրենց դիրքերն այս ուղղությամբ։

2020 թվականի սեպտեմբերի 22-ին Գենո Ադամիային նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին շնորհել է Վրաստանի Ազգային հերոսի կոչում։ Թաղված է Թբիլիսիի Սաբուրթալոյի եղբայրական գերեզմանատանը։

Ալեքսանդրե Օնիանի

Ծնվել է 1981 թվականի մարտի 9-ին Լենտեխի շրջանի Ժախունդեր գյուղում։

Ավագ սերժանտ Ալեքսանդր Օնիանին 2-րդ հետևակային բրիգադում ծառայել է 2006 թվականից: Օգոստոսի 7-ից մասնակցել է ռուս-վրացական պատերազմին։

2008 թվականի օգոստոսի 11-ին կրտսեր սերժանտ Ալեքսանդր Օնիանին 2-րդ հետևակային բրիգադի ինժեներական ստորաբաժանման հետ միասին շարասյունով շրջում էր Գորիի շրջանի Շինդիսի գյուղի տարածքում։ Այս գյուղում Ռուսական մոտոհրաձգային գումարտակի հետ տեղի է ունեցել բրիգադի վերջին պայքարը, որը վրացական ռազմական պատմության հայտնի է որպես «Շինդիսիի ճակատամարտ»:

«Շինդիսիի ճակատամարտում», որտեղ 70 մետր շառավղով երկկողմանի հրաձգություն է տեղի ունեցել, շրջափակված վրացական ստորաբաժանումն ունեցել է ընդամենը մեկ ժամ քսան րոպե մարտական ​​ռեսուրս, սակայն, չնայած դրան, ստորաբաժանումը մեծ կորուստներ է պատճառել հակառակորդին։

«Շինդիսիի ճակատամարտում» զոհվել է 17 վրացի զինծառայող։ Նրանցից երկուսը՝  սերժանտ Ալեքսանդր Օնիանին և կապրալ Ռոման Զոիձեն շրջափակման մեջ են հայտնվելով։ Կապրալ Զոիձեն վիրավորվել է և ունեցել է ուժող արնահոսություն, սակայն Օնիանին, ով այդ ժամանակ լիովին անվնաս էր, չի լքել նրան՝ չնայած ընկերոջ խնդրանքին։ Ավագ սերժանտ Ալեքսանդր Օնիանին զգալով գերեվարվելու վտանգը նռնակով պայթեցրել է իրեն, չհանձնվելով հակառակորդին և վնասելով նրա կենդանի ուժը։

2021 թվականի օգոստոսի 11-ին՝ «Շինդիսիի ճակատամարտի» 13-րդ տարեդարձին, ավագ սերժանտ Ալեքսանդր Օնիանիին նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին շնորհել է Վրաստանի ազգային հերոսի կոչում։ Թաղված է Լենտեխիի շրջանի Ջախունդերի գյուղի գերեզմանատանը։

Դիմիտրի Ամիլախվարի

Ծնվել է 1906 թվականի հոկտեմբերի 31-ին Թերգի շրջանի Բազորկինո գյուղում (այժմ՝ Հյուսիսային Օսիա)։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին Դիմիտրի Ամիլախվարին մասնակցել է Նավրիկիի հայտնի ճակատամարտին։ Այնուհետև նա հանդիպել է Շառլ դը Գոլին Լոնդոնում և միացել ֆրանսիական ազատ բանակին: Աֆրիկայում ծառայության ընթացքում, բացառության կարգով, ստացել է փոխգնդապետի կոչում և նշանակվել օտարերկրյա լեգեոնի 13-րդ բրիգադի հրամանատար։ 1942 թվականին Լիբիայում գերմանացիների դեմ կռվելիս Դիմիտրի Ամիլախվարն առաջին անգամ է կիրառել նոր հակատանկային համակարգ։ Մինչդեռ Ֆրանսիայի պրոֆաշիստական ​​իշխանությունները հեռակա կարգով մահապատժի են դատապարտել Դիմիտրի Ամիլախվարին։

1942 թվականի երկրորդ կեսին Դիմիտրի Ամիլախվարին Եգիպտոսում մասնակցել է Ալ-Ամայնի հետ կատաղի մարտերին։ Հոկտեմբերի 24-ի ճակատամարտը նրա համար ճակատագրական է եղել։ Գնդապետին մեծ պատվով թաղել են Լիբիայի անապատում։

Հայտնի է, որ նա միայնակ է ներխուժել թշնամու ճամբար ու իր գրկում վերցրել վիրավոր ընկերոջը։ Հակառակորդը, ապշած ֆրանսիացի սպայի խիզախությունից, դադարել է կրակել, իսկ երբ Ամիլախվարին փակել է աչքերը, թշնամին ծափահարել է անվախ վրացուն։

2005 թվականին Ֆրանսիայում լայնորեն նշվել է Դիմիտրի Ամիլախվիրի ծննդյան 100-ամյակը։ Դիմիտրի Ամիլախվիրի անունով է կոչվել Փարիզի փողոցներից մեկը և Սեն-Սիրի ռազմական ակադեմիայի այդ տարվա ավարտական ​​արարողությունը։

Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին Դիմիտրի Ամիլախվարիին Ազգային հերոսի կոչում է շնորհել 2021 թվականի սեպտեմբերի 26-ին։

Միխա Խելաշվիլի

Միխեիլ (Միխա) Խելաշվիլին ծնվել է 1925 թվականի հունվարի 25-ին Դուշեթի շրջանի Ախադի գյուղում։ Եղել է 1920-ականների հակախորհրդային պարտիզանական շարժման անդամ, «Երդվողների ջոկատի» անդամ։

1922-1924 թվականներին Քաքուցա Չոլողաշվիլու գլխավորությամբ Փշավիում և Խևսուրեթիում մասնակցել է խորհրդային կարգերի դեմ զինված ցույցերին։

Իր ծննդյան օրը՝ 25 տարեկանում, նրան սպանել են խորհրդային իշխանությունների կողմից կաշառված ընկերները՝ Լևան Գարսևանիշվիլին, Լուկա Մարցվալաշվիլին և Վախթանգ Ռազիկաշվիլին։

Վրաստանի ազատության համար պայքարող տղայի դին, ժողովրդին վախեցնելու տպատակով նետել են Դուշեթիի միլիցիայի բակ։ Մի քանի օր անց նրա քույրը աճյունը գողացել է և թաքուն հուղարկավորել Չարգլիի գերեզմանատանը, բոլշևիկների կողմից սպանված մոր կողքին:

2022 թվականի ապրիլի 9-ին Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին Միխա Խելաշվիլիին շնորհել է Վրաստանի ազգային հերոսի կոչում։